als een vis in een woestijn

Soms zullen bedrijven die willen veranderen zich zo voelen: als een vis in een woestijn. De omgeving bepaalt voor een groot deel hoe succesvol je verandering zal kunnen zijn. Die omgeving kan de organisatie zijn waar je als afdeling een verandering wilt inzetten, of een organisatie die wil veranderen in een maatschappij waar de overheid steeds meer oude regels aan het aanscherpen is.

Toen wij begin jaren 90 met collaborationoplossingen de markt opgingen, verkochten wij onze oplossingen aan traditionele organisaties. Vaak waren het vooruitstrevende managers die vooruitgang zagen in onze oplossingen. Alles wat wij naar de markt brachten ging over samenwerken, vertrouwen, delen, tijd en plaatsonafhankelijk werken.

Wat wij zagen was dat deze vooruitstrevende managers en afdelingen iets wilden opzetten in een vijandige omgeving. In een wereld die stijf stond van processen, procedures, controle, politiek. Op het moment dat de betreffende manager even niet goed aan het opletten was nam het oude regime de macht weer over. Niet eens altijd heel bewust, maar vaak ook omdat ze niet beter wisten. Dat was dus altijd het einde van een collaboration-project. Wat overbleef was een mail-omgeving.

We zagen dit ook trouwens bij de grote IT-bedrijven die normaal gesproken software maken voor proces-vraagstukken. Ook zij wilden een graantje meepikken in de collaborationwereld (HumansSoftware), en probeerden een afdeling Lotus Notes op te zetten, of een practice Sharepoint. Eigenlijk zijn al dit soort initiatieven gedoemd te mislukken omdat het management de dynamieken van dergelijke producten en diensten niet begrijpt.

Op een landelijke schaal zie ik hetzelfde gebeuren. Ziekenhuizen die graag hun manier van werken willen veranderen wordt het heel moeilijk gemaakt door de overheid en de verzekeringsmaatschappijen. Steeds meer regels en administratie in de hoop de zorg goedkoper te maken en meer controleerbaar. De patient staat al heel lang niet meer centraal. De spreadsheets en processen hebben die plek overgenomen.

Wanneer we dus een versnelling willen in het verbeteren van de kwaliteit van ziekenhuizen, dan zal het stuur overgenomen moeten worden door nieuwe leiders. Leiders die begrijpen dat de patient centraal gesteld moet worden en die gepast met regelgeving omgaan. De overheid kan helpen door het aantal regels te halveren en meer vertrouwen te hebben in de kwaliteit van het personeel in ziekenhuizen. Het verplegend personeel is echt niet gek, ze zorgen toch ook goed voor hun familie.

En iedere keer dat je verantwoordelijkheid afneemt van mensen zal de betrokkenheid van die persoon ook sterk afnemen. En dan heb je pas echt een probleem.