woensdag 23 november 2011

Cruijff en van Gaal, Yellow&Blue?

Over twee weken (7 december) komt mijn nieuwe boek Yellow&Blue uit. Eigenlijk gaat het over de combinatie van creativiteit & structuur binnen onze samenleving, organisaties en mensen. Over speelsheid & voorspelbaarheid, in mijn woorden Yellow&Blue. Na 20 jaar e-office te hebben gebruikt als proeftuin, ben ik erachter gekomen dat je beide kleuren nodig hebt om een voorspelbare adaptieve organisatie te bouwen.

BLUE
Je hebt structuur (Blue) nodig om heel voorspelbaar efficient en foutloos te produceren. Liefst met mensen die heel goed om kunnen gaan met sterke externe structuren en management. Het resultaat is voorspelbaar en prachtig. Maar er zit een risico opgesloten in deze Blue-aanpak: "het past zich moeilijk aan veranderende omstandigheden aan". Waarom? Iedere verandering wordt door Blue als een risico gezien en om die reden direct verwijderd uit het proces.

YELLOW
Je hebt creativiteit (Yellow) nodig om unieke vraagstukken op te lossen. Liefst met mensen die zichzelf goed kunnen managen, los van externe strukturen en tijd- en plaatsonafhankelijk tot nieuwe oplossingen kunnen komen. Het resultaat is altijd uniek. Maar ook in de Yellow-aanpak is uiteraard een latent risico opgesloten: "de oplossing is uniek, daardoor duurder dan een blauwe standaard-oplossing en kan nooit de kwaliteit hebben van een blauwe oplossing". Waarom? Omdat Yellow de controle mist van blauw.

COMBINATIE
Je kan je voorstellen dat de combinatie van Yellow&Blue wel werkt. Dan heb je de voorspelbaarheid (Blue) die nodig is om voorspelbaar aan de klant te leveren wat is beloofd en je kan door slim organiseren marge maken. Tegelijkertijd kan je via Yellow, of je processen constant verbeteren (operational excellence) of de creativiteit gebruiken om unieke vraagstukken, die niet via Blue op te lossen zijn, te beantwoorden.

Hierbij is het belangrijk te beseffen dat de meesten van ons opzoek zijn naar structuur en voorspelbaarheid. Dat komt vooral door de wijze waarop wij zijn opgeleid. We besturen onze maatschappij en organisaties vanuit een blauwe (logische) denkwereld. Wanneer er dan mensen ineens niet-logische (Yellow) opmerkingen maken, dan raken we in de war. Maar in die niet-logische opmerkingen kunnen prachtige oplossingen zijn opgesloten. Oplossingen die ons allemaal verder kunnen brengen.

Wanneer ik de afgelopen week naar de situatie Cruijff en van Gaal kijk, moet ik direct aan Yellow&Blue denken. Cruijff gaat over onverwachte manieren van denken, uniek handelen, onnavolgbaar praten, prachtig voetballen. Dit doet mij (als niet voetballer) denken aan een typische Yellow-man. Van Gaal is iemand van discipline en structuur. Je ziet het helemaal aan hem, zijn postuur, zijn manier van praten, zijn handelen. Zijn manier van denken lijkt terug te voeren tot logica. (Blue).

Ik besef dat ik mij met mijn opmerkingen over Cruijff en van Gaal op een gevaarlijk gebied begeef, maar het gaat mij om het voorbeeld. Waar het mij om gaat is dat de combinatie van deze twee mannen mogelijk een perfecte Yellow&Blue combinatie is voor Ajax. Het besturen van de organisatie (Blue) en het laten spelen van een elftal (Yellow). Ze kunnen eigenlijk niet zonder elkaar. Structuur kan niet zonder speelsheid en speelsheid niet zonder structuur. Alleen moet je het niet proberen te mengen, dan gaat het mis!

Zelf mag ik mij gelukkig prijzen dat ik (ik ben zelf best Yellow) sinds 1 november dit jaar Peter van Haasteren (Blue) naast mij heb als COO. Wij besturen nu samen volgens het concept Yellow&Blue e-office. Hiermee hebben we structuur en creativiteit belegd vanaf de bestuurstafel van e-office.
Een opmerking wil ik er wel bij maken: 'het werkt alleen wanneer je hetzelfde doel hebt'!. En volgens mij hebben Cruijff en van Gaal dat ook. Dus wie weet...

vrijdag 11 november 2011

zonder droom geen beweging

De oplossing voor problemen liggen vaak meer voor de hand dan je aanvankelijk zou denken. Maar je moet ze natuurlijk wel zien. Wat mij nu bezig houdt is dat regeringen ontzettend aan het stoeien zijn om over de as van de logica oplossingen te bedenken voor de problemen waar we in zitten. Hierbij gebruiken we trouwens dezelfde logica die ons ook in deze problemen heeft gebracht. Je moet je dus afvragen of dat gaat werken.

Ik zie dat deze aanpak twee vervelende gevolgen heeft. Door maar dieper en verder in te zoomen op de laatste combinaties die te maken zijn met de oude logica, verdwijnt de energie uit de discussie. Deelnemers worden moe en strijden tegen elkaar om via hun eigen gelijk een doorbraak te forceren. Die partij die de beste argumenten op een rijtje weet te zetten wint! Maar wat heb je dan gewonnen? Dat het logisch lijkt dat je gelijk hebt, maar waar is de energie, de passie, de zin om er nog iets van te maken. Je hebt een groot deel van de andere deelnemers murw gemaakt. Die gaan voorlopig niets meer doen, zij gaan niet meer bewegen.

Het tweede gevolg van alleen maar binnen het kader van oude logica naar oplossingen zoeken is dat je de hoofdlijn uit het oog verliest. Waar ging het ook alweer om, waar willen we ook alweer met elkaar heen. Logica-gevechten gaan om mini battles die gewonnen moeten worden, maar de aanleiding raakt steeds verder op de achtergrond. En nog erger, ook hier verdwijnt voor veel mensen de energie om een verandering in te zetten als sneeuw voor de zon.

Het is mijn stelling dat als je iets wilt veranderen het niet alleen gaat om logica, maar ook om energie. Zonder energie kan je niets veranderen. Ik zeg dus niet dat je als een kip zonder kop aan de slag moet, natuurlijk moet je ook nadenken. Maar je zal ook het energielevel in de gaten moeten houden. Dat betekent dat je voordat er iets met logica wordt gedaan, eerst een inspirerend beeld neergezet moet worden. Iets waar we samen voor willen gaan, iets dat energie uitstraalt en waar we allemaal naar toe willen werken. Dus ook bereid zijn om offers voor te brengen.

Bij kleinere bedrijven is dat vaak de rol van een ondernemer. Die heeft een droom waar hij voor gaat, soms tegen alle logica in. Topsporters bedenken dat ze over tien jaar olympisch kampioen willen zijn, vaak tegen alle logica in. Maar dat geeft ze wel energie! En daarna gaan ze nadenken hoe ze daar moeten komen en worden er grote offers gebracht.

Ik zou er een voorstander van zijn wanneer onze regering wordt opgesplitst in twee delen. Een deel van de regering zet een beeld neer van hoe Nederland er over tien jaar uit gaat zien. Een beeld dat energie geeft, waar we voor willen gaan. Het is belangrijk dat dit beeld levend wordt gehouden en niet stuk wordt gerationaliseerd. Het tweede deel van de regering gaat via logica bedenken hoe daar invulling aan te geven. Wanneer je deze twee rollen zou samenvoegen gaat het namelijk altijd ten koste van de droom. En als de droom weg is, ben je de energie kwijt. Weg beweging.

Het belang van dromen wordt mijns inzien zwaar onderschat. Dromen geven alle energie om te bewegen, om bijzondere dingen te doen en om uit moeilijke situaties te komen. Het grootste gevaar voor een droom is logica. Met logica kan je iedere droom direct stukmaken, omdat de droom niet realiseerbaar lijkt via de bestaande logica. En logica is momenteel de belangrijkste manier van beslissingen nemen in onze maatschappij. Ik denk dat de combinatie van logica en dromen ons kan helpen om stappen te maken.

In mijn boek Yellow&Blue probeer ik deze werelden samen te brengen binnen organisaties. In het blauwe deel van een organisatie is het NU (logica) verankerd. In het gele deel de toekomst (creativiteit) van een organisatie, en daar is ook de droom en dus de beweging ondergebracht.

donderdag 10 november 2011

over duikflessen en inspiratie

Stel je leeft in een tijd waarin mensen voor het eerst op de maan landen, Jacques Cousteau de duikfles heeft uitgevonden en de oceanen ontdekt, de eerste supersonische Concorde het luchtruim kiest, de snoek van Citroen met luchtvering wordt geintroduceerd, Zeeland wordt afgesloten met dijken en stormkeringen, de eerste computers verschijnen. Wat doet dat met een jongetje van een jaar of 7?

Dan kan het bijna niet anders zijn dat je als jong mensje denkt dat alles kan, dat alles mogelijk is. Je raakt geinspireerd om in te stappen op deze golf van energie en mogelijkheden. Je wil bijdragen, meedoen, ook iets neerzetten. Dit is in grote lijnen denk ik het gevoel dat ik heb overgehouden aan mijn tijd als klein mannetje. Met grote ogen en vol verbazing kijken naar de wereld van nieuwe mogelijkheden. Niet dat ik daar op dat moment iets mee kon, maar ik had ineens voorbeelden, inspiratie, dromen.

Waarom ik dit met jullie deel is omdat ik mij afvraag of we in deze tijd nog wel inspirerende voorbeelden hebben voor onze jeugd. Kan de jeugd zich nog ergens over verbazen of laten inspireren. Het zijn in iedergeval niet de rakketten en duikflessen die zullen inspireren. Die waren natuurlijk lekker tastbaar en duidelijk aanwijsbaar. Maar wat zijn nu de voorbeelden? Misschien de iPad, iPhone, of willen ze die alleen maar hebben?

En dat terwijl we als wereld misschien wel in de meest spannende, angstaanjagende, kansrijke tijd zitten sinds honderden jaren. We maken een transitie van geisoleerde rijke industriele landen, naar een transparante wereld waar nieuwe machtsblokken ontstaan en de macht verschuift van regeringen naar de massa. Waar we ons steeds meer bewust worden van elkaars afhankelijkheid, intolerantie, verschillen en als je goed kijkt ook de nieuwe mogelijkheden.

Van de Apollo 11 kon je een plaatje zien en je wist ook dat Armstrong als eerste op de maan liep. Alleen wat zijn de plaatjes van nu? Zijn dat oorlogen, honger, vluchtelingen, Syrie, Berlusconi, de euro, de beurs? In iedergeval geeft de transitie waar we in zitten de meeste mensen niet veel energie. Sterker nog ik denk dat veel volwassenen er helemaal niet blij van worden. Maar wat doet dat dan met onze jeugd? Wat doet dat met hun dromen, hun inspiratie, hun energie?

Zouden we als volwassenen niet beter over onze eigen schaduw heen kunnen stappen en juist de positieve zaken van nu kunnen zien. Waardoor we een inspirerend voorbeeld kunnen worden voor jonge mensen?  Een nieuwe duikfles ontwikkelen om de nieuwe wereld te ontdekken. Om via films te laten zien hoe de nieuwe wereld eruit ziet. Net als Jacques Cousteau ons de oceanen heeft laten zien. Jonge mensen de rijkdom en mogelijkheden tonen van de nieuwe wereld die aan het ontstaan is.

Ben ik naief? Geen idee, ik heb wel dromen. Met dank aan Apollo 11 en Jacques Cousteau.

woensdag 9 november 2011

de rek is eruit

We proberen in Europa en de Verenigde Staten met alle macht vast te houden aan oude strukturen. Aan oude gedachten over hoe banken moeten werken, dat we een gegarandeerd pensioen moeten hebben, dat we de handel moeten houden die er altijd was. Alle energie is gericht op houden wat we hebben. Maar we weten eigenlijk allemaal dat dat niet meer gaat lukken. Maar we moeten door.

De macht is verschoven naar China, Brazilie, India, maar ook van koningen via regeringen naar de massa. De verschillen tussen arm en rijk zijn meer zichtbaar dan ooit, we leven niet meer op een eiland. We leven op 1 planeet, en daar moeten we het mee doen. Europa en de VS gedragen zich als een klein jongetje met te veel speelgoed die niet wil delen met de nieuwe buurjongetjes. We worden boos en gefrustreerd en willen met alle macht ons speelgoed vasthouden want het is van mij. De rek is eruit. Maar we moeten door.

We zijn als mensheid intussen gegroeid, we komen aan in een nieuwe fase. Een fase waarin veel, zo niet alles, zichtbaar wordt. Er kunnen geen geheimen meer onder de pet worden gehouden. Wat over blijft is reputatie, eerlijk gedrag en een houding die opzoek gaat naar de nieuwe mogelijkheden. Wat we hadden is er niet meer, is voorbij. Is dat jammer? Nee eigenlijk niet, want we konden toch niet meer groeien. En dat is toch uiteindelijk wat iedereen wil. Daarom moeten we de zaak eerst maar eens een beetje afbreken om straks weer te kunnen groeien. De rek is eruit. Maar we gaan door.

Er komen heel veel nieuwe landen en mensen bij. Iedereen wil wat eten en kunnen leven in vrijheid. De verschillen zijn nog te groot. Dat geeft natuurlijk spanning. Maar wanneer wij nu onze speeltjes eens wat meer gingen delen, misschien krijgen we dan meer vriendjes. En meer vriendjes is gaaf, kunnen we nog leuker samen spelen. Doet even pijn, maar daarna wordt alles een stuk leuker. Met elkaar naar de volgende fase. We hebben weer rek, we kunnen weer door.

maandag 7 november 2011

wachten op het goddelijk startschot

Wanneer je de laatste jaren, maanden om je heen kijkt en luistert lijkt het wel of we zijn overgeleverd aan een groot donkergrijs crisisspook. Het schuift als een donkere wolk over Nederland en Europa en we kunnen er niets meer aan doen. De crisis overkomt ons, we moeten er allemaal aan geloven. En dat geloof ik dus niet.

Kijk nou eens naar alleen al Nederland. Probeer je eens voor te stellen dat je van een onbewoond eiland komt, ergens ver weg, en je wordt in ons land geparachuteerd. Wat zie je dan? Je ziet mensen die heel goed zijn opgeleid, je ziet een infrastructuur die tot de top van de wereld behoort, je ziet dat Nederland een geweldig exportland is, dat de cultuur er een is van samen zaken oppakken. Je ziet een misschien wel overgereguleerd landje met ontzettend veel potentie.

Maar wat je ook ziet is dat de mensen in Nederland een beetje lui zijn geworden. Zich misschien een beetje te veel vasthouden aan verworven rechten als vrije tijd, luxe, subisidies, financiele ondersteuning, arbeidsrecht. Het land is een beetje zijn ondernemerschap kwijtgeraakt door iets te veel te gaan 'zorgen' zonder dat daar ook de andere kant van de medaille 'het nemen van verantwoordelijkheid' bij te ontwikkelen We willen allemaal olympisch kampioen zijn zonder er iets voor te laten of iets voor te doen. En dat gaat dus niet, dat weet ook iedereen wel.

Waar het volgens mij om gaat is dat we niet meer gaan wachten op een of ander goddelijk startschot om te beginnen aan een nieuw tijdperk. Volgens mij zou iedereen bij zichzelf op een resetknop moeten drukken en met zichzelf afspreken dat hij of zij vanaf nu start met een nieuw leven. Een leven waar je misschien wat minder gericht bent op het behouden van wat je hebt, maar meer bezig bent met het creeren van een toekomst. Proberen minder afhankelijk te worden van systemen die door anderen zijn bedacht, maar veel meer de kracht uit jezelf halen.

Niet denken dat er later wel voor je wordt gezorgd, maar zorgen dat je zoveel mogelijk zelf in staat bent om je eigen toekomst te regelen. Ik verbaas mij ook altijd over verkeersdeelnemers die zonder te kijken de weg oversteken of inhalen en er dan maar vanuit gaan dat anderen dat zien en de juiste maatregelen treffen om je in leven te laten. Hoe kan je jezelf zo kwetsbaar opstellen, je legt je leven in de handen van anderen.

Zeven december komt mijn nieuwe boek 'Yellow&Blue' uit. Uiteindelijk gaat het er om dat mensen die willen opereren in het creatieve deel van de organisatie (Yellow) wel in staat moeten zijn om hun eigen verantwoordelijkheid te nemen. Hun afspraken na te komen. Het betekent ook je jezelf niet te veel laat afleiden door wat anderen zeggen en doen, maar vooral vanuit je eigen kracht handelt. Je eigen kracht is uiteindelijk de enige zekerheid die je hebt, daar kan geen pensioenfonds tegenop.